Türkiye Şeker Dış Ticaretinin Yapısı ve Rekabet Gücü
Abstract
Şeker, dünya tarihi boyunca gıda güvencesi açısından stratejik öneme sahip bir ürün olmuş ve zamanla özel mevzuat düzenlemesi olan ender gıdalardan biri haline gelmiştir. Dünyada şeker üretimin büyük çoğunluğu veriminin yüksek ve maliyetinin düşük olması nedeniyle şeker kamışından elde edilmektedir. Dünyada son 20 yıllık dönemde şeker kamışı ve şeker pancarı üretiminde %50 artış gerçekleşirken, şeker üretimi 10 yıllık dönemde %4’lük artış sağlamıştır. Türkiye gibi şeker pancarı üretimi yoğun olan ülkelerde kota uygulaması şeker üretim artışını sınırlandırmıştır. Son 20 yıllık dönemde şeker pancarı ekim alanlarının ¼ oranında azalmasına karşın verimdeki artış toplam üretim miktarının azalmasını önlemiştir. Bununla birlikte ülkemizde şekerli mamul sektörünün gelişmesi ve hammadde ihtiyacının artması ülkemizi son 20 yıllık dönemde şekerde ihracatçı konumdan ithalatçı konuma getirmiştir. Özellikle son beş yıllık dönemde ihracatçıların C şekeri ihtiyacının karşılamasında iç piyasanın yetersiz olması ve bu ihtiyacın DİİB kapsamında karşılanması şeker ithalatının neredeyse tamamının bu amaçla yapılmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, 2000-2019 döneminde Türkiye şeker dış ticaretinin rekabet gücü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük (AKÜ) endeksi ile belirlenmiştir. Şeker ihracatının yıllar içinde azalmasıyla şeker sektörünün AKÜ değeri birin altına düşmüş ve rekabet üstünlüğünü kaybetmiştir. Ancak şekerli mamuller sektörünün sağladığı katma değer daha fazla ihracat geliri elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Bu mevcut durumun gelecek yıllarda da süreceği öngörülmüştür.
